Choroby wewnętrzne

Neurologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem i leczeniem chorób układu nerwowego u zwierząt, w tym mózgu, rdzenia kręgowego, nerwów obwodowych i mięśni. Neurologia obejmuje zarówno zaburzenia wrodzone, jak i nabyte, a także schorzenia o podłożu urazowym, zapalnym, zakaźnym, nowotworowym czy metabolicznym.

Najczęściej stwierdzane choroby neurologiczne u psów i kotów:

1. U psów:

•     Padaczka idiopatyczna – najczęstsza przyczyna nawracających napadów drgawkowych u młodych psów, zwykle o podłożu genetycznym.
•     Dyskopatia (choroba krążka międzykręgowego) – prowadzi do ucisku na rdzeń kręgowy, szczególnie u ras predysponowanych (np. jamniki).
•     Zespół przedsionkowy – zaburzenia równowagi związane z uszkodzeniem obwodowego lub centralnego układu przedsionkowego.
•     Zapalenie mózgu i opon mózgowych (meningoencephalitis) – np. zapalenie ziarniniakowe mózgu (GME).
•     Nowotwory mózgu – np. glejaki, oponiaki.
•     Zespół ogona końskiego (cauda equina syndrome) – ucisk na nerwy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym.
•     Miastenia gravis  – choroba autoimmunologiczna prowadząca do osłabienia mięśni.

2. U kotów:

•     Padaczka – rzadsza niż u psów, ale może występować w wyniku urazów, nowotworów lub zakażeń.
•     Zespół przedsionkowy – podobnie jak u psów, może mieć podłoże obwodowe (np. zapalenie ucha) lub centralne (np. nowotwory).
•     Toksoplazmoza – pasożytnicza choroba, która może prowadzić do objawów neurologicznych.
•     Wodogłowie – wrodzone lub nabyte nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego w mózgu.
•     Nowotwory mózgu – np. chłoniaki, oponiaki.
•     FIP (postać neurologiczna) – zakaźna choroba kotów wywołana koronawirusem, która może atakować układ nerwowy.
•     Neuropatie obwodowe – np. w wyniku cukrzycy lub urazów.

Najczęstsze metody diagnostyczne w neurologii weterynaryjnej:

1. Badanie neurologiczne:

•         Ocena odruchów rdzeniowych, reakcji postawy, ruchu, równowagi, czucia bólu oraz funkcji nerwów czaszkowych.
•         Pozwala na lokalizację uszkodzenia w układzie nerwowym (mózg, rdzeń kręgowy, nerwy obwodowe).

2. Badania obrazowe:

•         RTG kręgosłupa – pomocne w ocenie zmian kostnych, np. dyskopatii, złamań.
•         Rezonans magnetyczny (MRI) – złoty standard w diagnostyce chorób mózgu, rdzenia kręgowego i krążków międzykręgowych.
•         Tomografia komputerowa (CT) – używana do oceny struktur kostnych i niektórych nowotworów.

3. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR):

•         Pobranie płynu z przestrzeni podpajęczynówkowej w celu oceny obecności stanów zapalnych, zakażeń, nowotworów lub krwawień.

4. Elektrodiagnostyka:

•         Elektroencefalografia (EEG) – pomocna w diagnostyce padaczki i innych zaburzeń czynności mózgu.
•         Elektromiografia (EMG) – badanie czynności elektrycznej mięśni, stosowane w diagnostyce miastenii lub neuropatii.

5. Badania laboratoryjne:

•         Badania krwi i moczu – wykrywanie metabolicznych przyczyn objawów neurologicznych (np. hipoglikemia, niewydolność wątroby).
•         Testy serologiczne i PCR – wykrywanie chorób zakaźnych (np. toksoplazmozy, FIP).

6. Testy genetyczne:

•         Identyfikacja wrodzonych chorób neurologicznych u ras predysponowanych (np. wodogłowie, padaczka).

7. Biopsja:

•         Rzadko stosowana, ale czasami wykonywana w przypadku podejrzenia nowotworów lub zapalnych chorób mózgu.

Nefrologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom nerek oraz układu moczowego u zwierząt, w tym psów i kotów. Nerki odgrywają kluczową rolę w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, usuwaniu toksyn z organizmu, produkcji hormonów oraz utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej, dlatego ich dysfunkcja może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia zwierzęcia.

Zakres nefrologii weterynaryjnej:

•     Diagnostyka i leczenie chorób nerek (ostrych i przewlekłych).
•     Leczenie schorzeń układu moczowego (pęcherz moczowy, moczowody, cewka moczowa).
•     Terapia zaburzeń elektrolitowych i kwasowo-zasadowych związanych z niewydolnością nerek.
•     Leczenie chorób zakaźnych układu moczowego (np. infekcje bakteryjne).
•     Profilaktyka i leczenie kamicy moczowej.
•     Monitorowanie i terapia nadciśnienia tętniczego wtórnego do chorób nerek.

Najczęściej rozpoznawane choroby nerek i układu moczowego u psów i kotów:

U psów:

•     Przewlekła choroba nerek (CKD) – postępująca utrata funkcji nerek, która jest jedną z najczęstszych chorób starszych psów.
•     Ostra niewydolność nerek (AKI) – nagłe pogorszenie funkcji nerek, np. w wyniku zatrucia (np. glikolem etylenowym) lub niedokrwienia.
•     Infekcje układu moczowego (UTI) – bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego lub nerek (odmiedniczkowe zapalenie nerek).
•     Kamica moczowa – obecność kamieni w nerkach, moczowodach lub pęcherzu moczowym.
•     Nefropatia białkogubna – choroba kłębuszków nerkowych prowadząca do utraty białka z moczem (np. zespół nerczycowy).
•     Nowotwory nerek – np. gruczolakoraki lub chłoniaki.

U kotów:

•     Przewlekła choroba nerek (CKD) – najczęstsza choroba nerek u kotów, szczególnie starszych.
•     Ostra niewydolność nerek (AKI) – jak u psów, może być wywołana zatruciami (np. liliami) lub infekcjami.
•     Idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego (FIC) – częsta choroba dolnych dróg moczowych u kotów, związana ze stresem.
•     Kamica moczowa – szczególnie częsta u kotów, może prowadzić do niedrożności cewki moczowej (stan nagły).
•     Infekcje układu moczowego (UTI) – rzadsze niż u psów, ale mogą występować wtórnie do innych schorzeń (np. cukrzycy).
•     Policystyczna choroba nerek (PKD) – choroba genetyczna, szczególnie u kotów perskich.
•     Nowotwory nerek – np. chłoniaki.

Metody diagnostyczne w nefrologii weterynaryjnej:

1. Badania kliniczne:

•         Ocena stanu ogólnego zwierzęcia, odwodnienia, błon śluzowych.
•         Palpacja jamy brzusznej w celu wykrycia bólu, powiększenia nerek lub obecności mas.

2. Badania laboratoryjne:

• Morfologia krwi – wykrywanie anemii, która często towarzyszy przewlekłej chorobie nerek.
• Biochemia krwi – ocena poziomu mocznika, kreatyniny, fosforu, elektrolitów (np. sodu, potasu).
• Badanie moczu (urynaliza) – ocena gęstości moczu, obecności białka, glukozy, krwi, leukocytów, kryształów.
• Stosunek białka do kreatyniny w moczu (UPC) – ocena białkomoczu, ważna w diagnostyce nefropatii białkogubnej.

3. Badania obrazowe:

• USG jamy brzusznej – ocena wielkości, struktury i przepływu krwi w nerkach oraz obecności kamieni lub mas.
• RTG jamy brzusznej – pomocne w wykrywaniu kamieni moczowych.
• Tomografia komputerowa (CT) – szczegółowa ocena nerek i dróg moczowych, szczególnie w przypadku nowotworów.

3. Badania mikrobiologiczne:

• Posiew moczu – identyfikacja bakterii w przypadku infekcji układu moczowego i określenie antybiotykowrażliwości.

4. Biopsja nerek:

• Pobranie próbki tkanki nerkowej do badania histopatologicznego, szczególnie w przypadku podejrzenia chorób kłębuszków nerkowych lub nowotworów.

5. Pomiar ciśnienia krwi:

• Kluczowy w diagnostyce i monitorowaniu nadciśnienia tętniczego wtórnego do chorób nerek.

6. Testy serologiczne i PCR:

• Wykrywanie chorób zakaźnych, które mogą wpływać na nerki (np. leptospiroza).

7. Scyntygrafia nerek:

• Zaawansowana metoda oceny funkcji poszczególnych nerek, stosowana rzadziej.

Dermatologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom skóry, sierści, pazurów, uszu oraz błon śluzowych u zwierząt. Choroby dermatologiczne są jednymi z najczęstszych powodów wizyt u weterynarza, ponieważ skóra jest nie tylko największym organem ciała, ale także pierwszą linią obrony przed czynnikami zewnętrznymi.

Zakres dermatologii weterynaryjnej:

•     Choroby skóry o podłożu alergicznym, pasożytniczym, grzybiczym, bakteryjnym i autoimmunologicznym.
•     Choroby sierści, pazurów i gruczołów (np. łojowych, potowych).
•     Leczenie chorób uszu (otologia), które często są związane z problemami dermatologicznymi.
•     Diagnostyka i leczenie nowotworów skóry.
•     Terapia przewlekłych i nawracających problemów skórnych.

Najczęściej rozpoznawane choroby dermatologiczne u psów i kotów:

U psów:

•     Atopowe zapalenie skóry (atopia) – przewlekła alergia na alergeny środowiskowe, takie jak pyłki, roztocza czy pleśnie.
•     Alergie pokarmowe – reakcje na składniki diety, objawiające się świądem, wysypką, biegunką.
•     Pchle alergiczne zapalenie skóry (FAD) – reakcja alergiczna na ślinę pcheł, prowadząca do intensywnego świądu i zmian skórnych.
•     Zapalenie uszu (otitis externa) – często związane z alergiami, infekcjami bakteryjnymi lub drożdżakami.
•     Nużyca (demodekoza) – choroba pasożytnicza wywołana przez roztocza Demodex, powodująca łysienie i zapalenie skóry.
•     Świerzb (sarkoptoza) – wywołany przez roztocza Sarcoptes scabiei, powodujący intensywny świąd i zmiany skórne.
•     Grzybica skóry – zakażenie dermatofitami, np. Microsporum canis.
•     Hot spot (ostre, wilgotne zapalenie skóry) – miejscowe zapalenie skóry, często wywołane drapaniem lub lizaniem.
•     Ropne zapalenie skóry (piodermia) – infekcja bakteryjna skóry, często wtórna do innych problemów dermatologicznych.
•     Nowotwory skóry – np. mastocytomy, tłuszczaki, czerniaki.

U kotów:

•     Alergie pokarmowe – podobnie jak u psów, objawiające się świądem, wymiotami, biegunką.
•     Atopowe zapalenie skóry (atopia) – rzadsze niż u psów, ale może występować jako reakcja na alergeny środowiskowe.
•     Zespół eozynofilowy kotów – grupa chorób skóry związanych z reakcjami alergicznymi, objawiających się owrzodzeniami, grudkami i płytkami eozynofilowymi.
•     Grzybica skóry – szczególnie u młodych kotów, często wywołana przez Microsporum canis.
•     Nużyca (demodekoza) – rzadsza niż u psów, ale może występować u kotów z osłabioną odpornością.
•     Świerzb uszny (otodectes) – wywołany przez roztocza Otodectes cynotis, prowadzący do intensywnego świądu uszu i zapalenia.
•     Pchle alergiczne zapalenie skóry (FAD) – podobnie jak u psów.
•     Ropne zapalenie skóry (piodermia) – wtórne do urazów, alergii lub infekcji.
•     Nowotwory skóry – np. rak płaskonabłonkowy, chłoniaki skórne.

Metody diagnostyczne w dermatologii weterynaryjnej:

1. Wywiad i badanie kliniczne:

•         Szczegółowy wywiad dotyczący objawów (świąd, łysienie, zmiany skórne), diety, środowiska, kontaktu z innymi zwierzętami.
•         Ocena skóry, sierści, pazurów i uszu pod kątem zmian, takich jak rumień, strupy, łuszczenie, wyłysienia.

2. Badania mikroskopowe:

•         Zeskrobiny skóry – wykrywanie pasożytów, takich jak roztocza (np. Demodex, Sarcoptes).
•         Cytologia skóry lub uszu – analiza komórek w celu wykrycia infekcji bakteryjnych, drożdżaków (Malassezia) lub zapaleń.

3. Badania mikrobiologiczne:

•         Posiewy bakteryjne i grzybicze – identyfikacja patogenów i określenie ich wrażliwości na leki.
•         Wood’s lamp – badanie skóry w świetle UV w celu wykrycia grzybicy (np. Microsporum canis).

4. Testy alergiczne:

•         Testy śródskórne – wykrywanie alergenów środowiskowych (np. pyłków, roztoczy).
•         Testy serologiczne – ocena poziomu przeciwciał IgE przeciwko alergenom.

5. Badania pasożytnicze:

• Badanie kału w kierunku pasożytów, które mogą powodować zmiany skórne (np. larwy nicieni).

6. Biopsja skóry:

• Pobranie próbki skóry do badania histopatologicznego, szczególnie w przypadku chorób autoimmunologicznych, nowotworów lub przewlekłych zmian skórnych.

7. Testy eliminacyjne:

• Dieta eliminacyjna – stosowana w diagnostyce alergii pokarmowych.

8. Badania obrazowe:

• RTG lub USG – w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych lub głębokich infekcji skóry.

Dermatologia weterynaryjna wymaga kompleksowego podejścia, ponieważ wiele chorób skóry ma podobne objawy, ale różne przyczyny. Wczesna diagnostyka pozwala na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia zwierzęcia.

Endokrynologia weterynaryjna zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń hormonalnych u zwierząt. U psów i kotów najczęściej diagnozowane choroby endokrynologiczne to:

U psów:

•     Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
•     Cukrzyca
•     Choroba Cushinga (hiperadrenokortycyzm)
•     Niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona)

U kotów:

•     Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
•     Cukrzyca
•     Akromegalia
•     Choroba Cushinga (hiperadrenokortycyzm)

Endokrynologia wymaga precyzyjnej diagnostyki, w tym badań krwi (profil hormonalny), USG, RTG czy testów dynamicznych (np. test stymulacji ACTH).

Gastroenterologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom układu pokarmowego u psów i kotów. Obejmuje wszystkie narządy związane z trawieniem – od jamy ustnej, przez przełyk, żołądek, jelita, aż po wątrobę, trzustkę i drogi żółciowe. Problemy gastroenterologiczne są jednymi z najczęściej spotykanych w praktyce weterynaryjnej, a ich objawy mogą być różnorodne, od wymiotów i biegunki po utratę masy ciała czy brak apetytu.

Zakres gastroenterologii weterynaryjnej:

•     Diagnostyka i leczenie chorób jamy ustnej, przełyku, żołądka, jelit cienkich i grubych.
•     Choroby wątroby, trzustki i dróg żółciowych związane z układem pokarmowym.
•     Terapia schorzeń o podłożu zakaźnym, pasożytniczym, immunologicznym, nowotworowym i metabolicznym.
•     Leczenie przewlekłych chorób zapalnych jelit (IBD) i problemów związanych z nietolerancjami pokarmowymi.

Najczęściej rozpoznawane choroby układu pokarmowego u psów i kotów:

U psów:

•     Zapalenie żołądka (gastritis) – ostre lub przewlekłe, często związane z dietą, infekcjami lub połknięciem ciała obcego.
•     Zapalenie jelit (enteritis) – może być bakteryjne, wirusowe (np. parwowiroza) lub pasożytnicze (np. glisty, tasiemce).
•     Przewlekłe zapalne choroby jelit (IBD) – choroba o podłożu immunologicznym, prowadząca do biegunek i utraty masy ciała.
•     Niedrożność przewodu pokarmowego – spowodowana połknięciem ciała obcego lub nowotworami.
•     Zapalenie trzustki (pancreatitis) – ostre lub przewlekłe, często związane z dietą wysokotłuszczową.
•     EPI (niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki) – brak enzymów trawiennych prowadzący do biegunek i utraty masy ciała.
•     Nowotwory przewodu pokarmowego – np. gruczolakoraki żołądka lub jelit.
•     Wrzody żołądka i dwunastnicy – związane z lekami, stresem lub chorobami wątroby.

U kotów:

•     Zapalenie jelit (enteritis) – podobnie jak u psów, może być zakaźne (np. panleukopenia) lub pasożytnicze (np. giardia, kokcydia).
•     IBD (przewlekłe zapalne choroby jelit) – częsta przyczyna przewlekłych biegunek i wymiotów u kotów.
•     Lipidoza wątroby – wtórna do anoreksji, prowadzi do nagromadzenia tłuszczu w wątrobie.
•     Zapalenie trzustki (pancreatitis) – często współwystępuje z cholangitis (zapalenie dróg żółciowych) i IBD (tzw. triaditis).
•     Nowotwory przewodu pokarmowego – np. chłoniaki jelitowe, gruczolakoraki.
•     Zaparcia (obstipacja) – szczególnie u kotów starszych lub z megakolonem.
•     Wrzody żołądka – rzadsze niż u psów, ale mogą występować w wyniku chorób przewlekłych.

Metody diagnostyczne w gastroenterologii weterynaryjnej:

1. Wywiad i badanie kliniczne:

•         Ocena objawów takich jak wymioty, biegunka, brak apetytu, utrata masy ciała.
•         Palpacja jamy brzusznej w celu wykrycia bólu, powiększenia narządów lub obecności mas.

2. Badania laboratoryjne:

•         Morfologia krwi – wykrywanie anemii, leukocytozy (zakażenie, stan zapalny).
•         Biochemia krwi – ocena funkcji wątroby, trzustki i nerek.
•         Badanie poziomu enzymów trzustkowych – np. lipaza specyficzna dla trzustki (cPLI, fPLI).
•         Badanie kału – wykrywanie pasożytów lub obecności krwi utajonej.

3. Badania obrazowe:

•         USG jamy brzusznej – ocena struktury narządów, obecności mas, płynu w jamie brzusznej.
•         RTG jamy brzusznej – pomocne w diagnostyce niedrożności przewodu pokarmowego lub ciał obcych.
•         Tomografia komputerowa (CT) – szczegółowa ocena zmian w narządach jamy brzusznej.

4. Endoskopia:

•         Wziernikowanie przełyku, żołądka i jelit w celu oceny błony śluzowej, pobrania biopsji lub usunięcia ciała obcego.

5. Biopsja i histopatologia:

•         Pobranie próbek z jelit, żołądka lub wątroby w celu oceny zmian zapalnych, nowotworowych lub degeneracyjnych.

6. Testy serologiczne i PCR:

•         Wykrywanie zakażeń wirusowych (np. parwowiroza, panleukopenia) lub bakteryjnych (np. Helicobacter).

7. Testy funkcjonalne:

•         Test stymulacji kwasów żółciowych – ocena funkcji wątroby.
•         Testy wchłaniania – ocena funkcji jelit cienkich.

Gastroenterologia weterynaryjna wymaga kompleksowego podejścia, ponieważ objawy chorób przewodu pokarmowego mogą być niespecyficzne, a wiele schorzeń wymaga zaawansowanej diagnostyki

Onkologia weterynaryjna to dziedzina weterynarii zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i profilaktyką nowotworów u zwierząt. Obejmuje zarówno guzy łagodne, jak i złośliwe, a także prowadzenie terapii paliatywnej w zaawansowanych przypadkach. Onkolodzy weterynaryjni stosują różnorodne metody leczenia, w tym chirurgię, chemioterapię, radioterapię oraz immunoterapię.

Najczęściej wykrywane nowotwory u psów:

•     Chłoniaki – nowotwory układu chłonnego, występujące najczęściej w węzłach chłonnych, śledzionie i wątrobie.
•     Nowotwory skóry – np. mastocytomy (guz komórek tucznych), tłuszczaki, czerniaki.
•     Nowotwory gruczołu sutkowego – szczególnie u suk niekastrowanych.
•     Kostniakomięsaki (osteosarcoma) – agresywne nowotwory kości, często występujące u dużych ras psów.
•     Hemangiosarcoma – nowotwór naczyń krwionośnych, często zlokalizowany w śledzionie, wątrobie lub sercu.
•     Guzy jamy ustnej – np. czerniaki lub płaskonabłonkowe raki jamy ustnej.

Najczęściej wykrywane nowotwory u kotów:

•     Chłoniaki – szczególnie związane z zakażeniem wirusem białaczki kotów (FeLV) lub wirusem niedoboru odporności kotów (FIV). Mogą występować w węzłach chłonnych, jelitach, klatce piersiowej czy nerkach.
•     Nowotwory skóry – np. rak płaskonabłonkowy (często u kotów z jasną sierścią narażonych na promieniowanie UV).
•     Nowotwory gruczołu sutkowego – u kotek, najczęściej złośliwe (gruczolakoraki).
•     Guzy jamy ustnej – np. rak płaskonabłonkowy.
•     Fibrosarcoma – agresywny nowotwór tkanek miękkich, czasem związany z reakcją na szczepienia.

Metody diagnostyki w onkologii weterynaryjnej:

•     Badanie kliniczne – palpacja guzów, ocena węzłów chłonnych i ogólnego stanu zwierzęcia.
•     Biopsja cienkoigłowa (FNA) – pobranie komórek z guza do analizy cytologicznej.
•     Histopatologia – badanie tkanki guza po chirurgicznym usunięciu lub biopsji, pozwala na dokładną diagnozę i ocenę złośliwości.
•     RTG i USG – ocena przerzutów do płuc, wątroby, śledziony czy innych narządów.
•     Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) – szczególnie przy nowotworach kości, mózgu lub głęboko położonych guzach.
•     Badania krwi – ocena ogólnego stanu zdrowia, funkcji narządów oraz markerów nowotworowych (np. wapń w przypadku chłoniaka).
•     Cytometria przepływowa – zaawansowana metoda do analizy komórek nowotworowych, szczególnie w przypadku chłoniaków i białaczek.

Metody leczenia:

•     Chirurgia – usunięcie guza, jeśli jest to możliwe.
•     Chemioterapia – stosowana głównie przy chłoniakach, hemangiosarcoma czy mastocytomach.
•     Radioterapia – szczególnie skuteczna w leczeniu guzów jamy ustnej, nosa czy skóry.
•     Immunoterapia – np. szczepionki przeciwnowotworowe (stosowane w przypadku czerniaka jamy ustnej).
•     Leczenie paliatywne – kontrola bólu, poprawa jakości życia w zaawansowanych stadiach choroby.

Geriatria weterynaryjna to dziedzina zajmująca się opieką nad starszymi zwierzętami, w tym diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem problemom zdrowotnym związanym z wiekiem. Obejmuje zarówno fizyczne, jak i psychiczne aspekty starzenia się psów i kotów, a jej celem jest poprawa jakości życia starszych zwierząt oraz wspieranie ich właścicieli w opiece nad nimi.

Zakres geriatrii weterynaryjnej:

• Monitorowanie i zarządzanie chorobami przewlekłymi związanymi z wiekiem.
• Diagnostyka i leczenie problemów związanych z układem ruchu (np. zwyrodnienia stawów).
• Opieka nad zwierzętami z zaburzeniami neurologicznymi, poznawczymi i behawioralnymi.
• Wspieranie funkcji narządów wewnętrznych (serca, nerek, wątroby).
• Profilaktyka i leczenie nowotworów.
• Zarządzanie bólem i poprawa komfortu życia.
• Doradztwo w zakresie diety i suplementacji dla starszych zwierząt.

Najczęściej spotykane schorzenia geriatryczne u psów i kotów:

U psów:

• Choroby zwyrodnieniowe stawów (osteoarthritis) – ból i sztywność stawów, utrudniające poruszanie się.
• Przewlekła choroba nerek (CKD) – postępująca utrata funkcji nerek.
• Choroby serca – np. przewlekła choroba zastawki mitralnej (MMVD) lub kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM).
• Nowotwory – np. chłoniaki, guzy skóry, hemangiosarcoma.
• Zaburzenia neurologiczne – np. zespół przedsionkowy, padaczka, zaburzenia poznawcze związane z wiekiem (CDS).
• Cukrzyca – problemy z regulacją poziomu glukozy we krwi.
• Niedoczynność tarczycy – spowolnienie metabolizmu, przyrost masy ciała, letarg.
• Choroby zębów i przyzębia – infekcje, utrata zębów, nieświeży oddech.

U kotów:

• Przewlekła choroba nerek (CKD) – najczęstsza choroba geriatryczna u kotów.
• Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) – przyspieszony metabolizm, utrata masy ciała, nadpobudliwość.
• Cukrzyca – szczególnie u otyłych kotów.
• Nowotwory – np. chłoniaki, gruczolakoraki.
• Choroby stawów – np. zapalenie stawów, często niedodiagnozowane u kotów.
• Kardiomiopatia przerostowa (HCM) – choroba mięśnia sercowego prowadząca do niewydolności serca.
• Zaburzenia neurologiczne – np. zaburzenia poznawcze, padaczka, zespół przedsionkowy.
• Choroby zębów i przyzębia – podobnie jak u psów.

Metody diagnostyczne w geriatrii weterynaryjnej:

1. Badania kliniczne:

• Szczegółowe badanie fizykalne, ocena masy ciała, kondycji sierści, ruchomości stawów, stanu jamy ustnej.
• Monitorowanie oznak bólu, zmian behawioralnych i jakości życia.

2. Badania laboratoryjne:

• Morfologia krwi i biochemia – ocena funkcji nerek, wątroby, poziomu glukozy, elektrolitów.
• Badanie moczu – wykrywanie infekcji, białkomoczu, problemów z koncentracją moczu.
• Profil tarczycowy – szczególnie u kotów (nadczynność) i psów (niedoczynność).

3. Badania obrazowe:

• RTG – ocena stawów (zwyrodnienia), płuc, serca.
• USG jamy brzusznej – ocena narządów wewnętrznych, takich jak nerki, wątroba, trzustka.
• Echokardiografia (USG serca) – szczególnie w diagnostyce chorób serca.

4. Badania neurologiczne:

• Ocena odruchów, równowagi, funkcji nerwów czaszkowych.
• Badania obrazowe (MRI, CT) w przypadku podejrzenia nowotworów lub zmian w mózgu.

5. Badania stomatologiczne:

• Ocena stanu zębów i dziąseł, poszukiwanie infekcji, ropni, kamienia nazębnego.

6. Badania behawioralne:

• Ocena funkcji poznawczych i zmian zachowania związanych ze starzeniem się (np. niepokój, dezorientacja).

7. Badania ortopedyczne:

• Ocena ruchomości stawów, poszukiwanie bólu lub sztywności.

8. Leczenie i zarządzanie:

•     Farmakoterapia – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, suplementy wspierające stawy, leki na choroby przewlekłe (np. insulina, leki na nadczynność tarczycy).
•     Dieta geriatryczna – dostosowana do potrzeb starszych zwierząt (np. diety nerkowe, wspierające stawy).
•     Fizjoterapia i rehabilitacja – masaże, hydroterapia, terapia laserowa.
•     Zarządzanie bólem – farmakologiczne i niefarmakologiczne.
•     Profilaktyka – regularne badania kontrolne, szczepienia, odrobaczanie.

Geriatria weterynaryjna pozwala na poprawę jakości życia starszych psów i kotów, które dzięki odpowiedniej opiece mogą cieszyć się zdrowiem przez dłuższy czas.

Zaburzenia metaboliczne to grupa schorzeń wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania procesów biochemicznych w organizmie, które wpływają na metabolizm białek, tłuszczów, węglowodanów, elektrolitów, witamin oraz minerałów. W weterynarii obejmują one zarówno wrodzone, jak i nabyte choroby metaboliczne. Są one szczególnie istotne, ponieważ często prowadzą do systemowych problemów zdrowotnych u psów i kotów.

Zakres zaburzeń metabolicznych:

•     Choroby związane z metabolizmem węglowodanów (np. cukrzyca).
•     Zaburzenia metabolizmu tłuszczów (np. lipidoza wątroby).
•     Zaburzenia równowagi elektrolitowej i kwasowo-zasadowej (np. hiperkalcemia, kwasica metaboliczna).
•     Wrodzone choroby metaboliczne (np. choroby spichrzeniowe).
•     Choroby związane z niedoborem lub nadmiarem witamin i minerałów (np. hiperwitaminoza D, hipokalcemia).
•     Zaburzenia hormonalne wpływające na metabolizm (np. niedoczynność tarczycy, choroba Cushinga).

Najczęściej spotykane zaburzenia metaboliczne u psów i kotów:

U psów:

•     Cukrzyca – najczęściej typu I (insulinozależna), prowadząca do hiperglikemii i powikłań, takich jak zaćma czy ketoacidoza.
•     Choroba Cushinga (hiperadrenokortycyzm) – nadmiar kortyzolu, co powoduje zmiany metaboliczne, takie jak hiperglikemia, otyłość i osłabienie mięśni.
•     Niedoczynność tarczycy – spowolnienie metabolizmu, prowadzące do przyrostu masy ciała, letargu i problemów skórnych.
•     Hiperkalcemia – nadmiar wapnia we krwi, często związany z nowotworami (np. chłoniakiem) lub pierwotną nadczynnością przytarczyc.
•     Zapalenie trzustki – zaburzenia trawienia tłuszczów, prowadzące do bólu brzucha, wymiotów i utraty apetytu.
•     Niewydolność wątroby – zaburzenia metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów.
•     Zespolenie wrotno-oboczne (shunt wątrobowy) – wrodzona lub nabyta choroba, prowadząca do zaburzeń detoksykacji i encefalopatii wątrobowej.

U kotów:

•     Cukrzyca – najczęściej typu II (insulinooporność), często związana z otyłością.
•     Lipidoza wątroby – nadmierne odkładanie tłuszczu w wątrobie, wtórne do anoreksji i stresu.
•     Nadczynność tarczycy – nadmiar hormonów tarczycy, prowadzący do przyspieszonego metabolizmu, utraty masy ciała i nadpobudliwości.
•     Zapalenie trzustki – podobnie jak u psów, może prowadzić do zaburzeń trawienia i wchłaniania.
•     Hipokalcemia – niedobór wapnia, często związany z niedoczynnością przytarczyc lub zespołem mleczno-alkalicznym.
•     Hiperlipidemia – podwyższony poziom lipidów we krwi, szczególnie u kotów z nadwagą.
•     Ketoacidoza – powikłanie cukrzycy, prowadzące do kwasicy metabolicznej.

Metody diagnostyczne w zaburzeniach metabolicznych:

1. Wywiad i badanie kliniczne:

•         Ocena objawów, takich jak zmiany masy ciała, apetytu, pragnienia, aktywności, kondycji skóry i sierści.
•         Badanie palpacyjne jamy brzusznej, ocena błon śluzowych i węzłów chłonnych.

2. Badania laboratoryjne:

•         Morfologia krwi – ocena anemii, leukocytozy, eozynofilii.
•         Biochemia krwi – ocena poziomu glukozy, enzymów wątrobowych (ALT, AST), trzustkowych (lipaza, amylaza), elektrolitów (sód, potas, wapń, fosfor).
•         Profil lipidowy – oznaczenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów.
•         Badanie moczu – ocena glukozy, ketonów, białka i osadu moczu.

3. Badania hormonalne:

• Pomiar poziomu hormonów tarczycy (T4, fT4, TSH).
• Test stymulacji ACTH lub test hamowania deksametazonem – diagnostyka choroby Cushinga.
• Oznaczenie insuliny i fruktozaminy – w diagnostyce cukrzycy.

4. Badania obrazowe:

• USG jamy brzusznej – ocena struktury wątroby, trzustki, nerek i innych narządów.
• RTG – pomocne w diagnostyce kamieni żółciowych lub zmian w trzustce.

5. Testy dynamiczne:

• Test stymulacji glukagonem – ocena funkcji trzustki.
• Test stymulacji kwasów żółciowych – ocena funkcji wątroby.

6. Badania genetyczne:

• Diagnostyka wrodzonych chorób metabolicznych (np. chorób spichrzeniowych).

7. Pomiar ciśnienia krwi:

•         Kluczowy w diagnostyce nadciśnienia wtórnego do chorób metabolicznych, takich jak nadczynność tarczycy lub choroba Cushinga.

Zaburzenia metaboliczne są często przewlekłe i wymagają kompleksowego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Wczesne rozpoznanie jest kluczowe, aby zapobiec powikłaniom i poprawić jakość życia zwierzęcia.

Immunologia weterynaryjna to dziedzina weterynarii zajmująca się badaniem układu odpornościowego zwierząt, jego funkcjonowania, zaburzeń oraz chorób z nim związanych. Obejmuje zarówno schorzenia wynikające z nadmiernej aktywności układu odpornościowego (choroby autoimmunologiczne), jak i niedobory odporności (wrodzone lub nabyte). Immunologia ma również zastosowanie w opracowywaniu szczepionek, terapii immunologicznych i diagnostyce chorób zakaźnych.

Najczęściej spotykane choroby immunologiczne u psów i kotów:

U psów:

•     IMHA (autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna) – choroba, w której układ odpornościowy niszczy własne czerwone krwinki.
•     IMTP (autoimmunologiczna małopłytkowość) – układ odpornościowy atakuje płytki krwi, prowadząc do krwawień.
•     Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – wielonarządowa choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje różne tkanki (np. stawy, skórę, nerki).
•     Zapalenie skórno-mięśniowe – choroba autoimmunologiczna atakująca mięśnie i skórę.
•     Alergie – nadwrażliwość układu odpornościowego na alergeny (np. pyłki, pokarm, pchły).
•     Zespół niedoboru odporności – wrodzone lub nabyte osłabienie układu odpornościowego, np. w wyniku zakażeń wirusowych.

U kotów:

•     Feline Infectious Peritonitis (FIP) – choroba immunologiczna wywołana przez koronawirusa kotów, w której układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę w rozwoju objawów.
•     Zespół niedoboru odporności kotów (FIV) – wirus niszczy komórki układu odpornościowego, prowadząc do wtórnych infekcji.
•     Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – podobnie jak u psów, ale rzadszy.
•     Alergie – nadwrażliwość na alergeny środowiskowe, pokarmowe lub pasożyty.
•     Autoimmunologiczne zapalenie skóry – np. pęcherzyca liściasta.

Metody diagnostyczne w immunologii weterynaryjnej:

1. Badania krwi:

•         Morfologia krwi – ocena liczby czerwonych i białych krwinek, płytek krwi.
•         Testy biochemiczne – ocena funkcji narządów, np. nerek lub wątroby, które mogą być zaatakowane w chorobach autoimmunologicznych.

2. Testy immunologiczne:

•         Test Coombsa – wykrywanie przeciwciał atakujących czerwone krwinki (IMHA).
•         ANA (przeciwciała przeciwjądrowe) – wykrywanie tocznia rumieniowatego układowego.
•         Testy na obecność przeciwciał przeciwko płytkom krwi (IMTP).

3. Testy alergiczne:

•         Testy skórne – wykrywanie nadwrażliwości na alergeny środowiskowe.
•         Testy serologiczne – ocena poziomu IgE specyficznego dla alergenów.

4. Mikroskopia i biopsja:

•         Biopsja skóry lub innych tkanek – pomocna w diagnozowaniu chorób autoimmunologicznych, takich jak pęcherzyca czy toczeń.

5. Badania wirusologiczne:

• Testy na FIV i FeLV – wykrywanie wirusów osłabiających układ odpornościowy u kotów.
• PCR – identyfikacja wirusów, np. koronawirusa FIP.

6. Cytometria przepływowa:

• Analiza komórek układu odpornościowego, np. limfocytów, w celu oceny ich liczby i funkcji.

7. Testy genetyczne:

• Wykrywanie wrodzonych niedoborów odporności lub predyspozycji do chorób autoimmunologicznych.

Choroby zakaźne psów i kotów to dziedzina weterynarii zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom wywoływanym przez różne patogeny, takie jak wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty. Choroby te mogą mieć charakter miejscowy lub układowy i często są wysoce zaraźliwe, co czyni ich kontrolę kluczową dla zdrowia zwierząt domowych oraz ochrony zdrowia publicznego.

Zakres chorób zakaźnych w weterynarii:

• Choroby wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze.
•     Choroby o znaczeniu zoonotycznym (przenoszone ze zwierząt na ludzi, np. wścieklizna).
•     Diagnostyka i leczenie chorób zakaźnych o ostrym, przewlekłym lub latentnym przebiegu.
•     Profilaktyka, w tym szczepienia, odrobaczanie i kontrola środowiska.
•     Monitorowanie i kontrola ognisk epidemicznych w populacjach zwierząt.

Najczęściej spotykane choroby zakaźne u psów i kotów:

U psów:

•     Nosówka (CDV) – wirusowa choroba układu oddechowego, pokarmowego i nerwowego, wysoce zaraźliwa, często śmiertelna.
•     Parwowiroza (CPV) – wirusowa choroba jelit, objawiająca się ciężkimi wymiotami i biegunką, szczególnie groźna dla szczeniąt.
•     Leptospiroza – bakteryjna choroba układowa, przenoszona przez kontakt z zakażonym moczem, może uszkadzać wątrobę i nerki.
•     Wścieklizna – wirusowa choroba o znaczeniu zoonotycznym, zawsze śmiertelna, atakująca układ nerwowy.
•     Kaszel kenelowy – zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli wywołane przez wirusy (np. parainfluenzę) i bakterie (np. Bordetella bronchiseptica).
•     Babeszjoza – choroba pasożytnicza przenoszona przez kleszcze, prowadząca do niszczenia czerwonych krwinek i niewydolności narządów.
•     Anaplazmoza i borelioza – choroby przenoszone przez kleszcze, powodujące gorączkę, bóle stawów i inne objawy ogólnoustrojowe.

U kotów:

•     Panleukopenia kotów (FPV) – wirusowa choroba jelit i układu krwiotwórczego, szczególnie groźna dla kociąt.
•     Koci katar (FHV-1, FCV) – kompleks zakażeń górnych dróg oddechowych wywoływany przez herpeswirus i kaliciwirus.
•     Wirusowa białaczka kotów (FeLV) – wirusowa choroba immunosupresyjna, prowadząca do nowotworów i wtórnych zakażeń.
•     Wirus niedoboru odporności kotów (FIV) – wirusowa choroba podobna do HIV u ludzi, prowadząca do osłabienia układu odpornościowego.
•     Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP) – choroba wywołana przez mutację koronawirusa, która może mieć postać wysiękową lub suchą.
•     Toksoplazmoza – pasożytnicza choroba o znaczeniu zoonotycznym, szczególnie groźna dla kobiet w ciąży.
•     Grzybica skóry – zakażenie dermatofitami, np. Microsporum canis.

Metody diagnostyczne w chorobach zakaźnych:

1. Wywiad i badanie kliniczne:

•         Ocena objawów klinicznych, takich jak gorączka, wymioty, biegunka, kaszel, ślinotok, zmiany skórne, osłabienie.
•         Historia kontaktu z innymi zwierzętami, kleszczami lub potencjalnymi źródłami zakażenia.

2. Badania laboratoryjne:

•         Morfologia krwi – wykrywanie leukocytozy, leukopenii, anemii, trombocytopenii.
•         Biochemia krwi – ocena funkcji wątroby, nerek i innych narządów.
•         Badanie moczu – wykrywanie białkomoczu, krwiomoczu (np. w leptospirozie).

4. Testy serologiczne:

•         Wykrywanie przeciwciał przeciwko patogenom (np. FeLV, FIV, Leptospira).
•         Ocena poziomu miana przeciwciał po zakażeniu i po szczepieniach.

5. Testy molekularne (PCR):

•         Wykrywanie materiału genetycznego wirusów, bakterii lub pasożytów (np. FIP, nosówka, parwowiroza, babeszjoza).

6. Badania mikrobiologiczne:

•         Posiewy bakteryjne i grzybicze z krwi, moczu, wymazów lub zmian skórnych.
•         Testy antybiotykowrażliwości w przypadku zakażeń bakteryjnych.

7. Badania obrazowe:

•         RTG klatki piersiowej – pomocne w diagnostyce chorób układu oddechowego (np. w zapaleniu płuc).
•         USG jamy brzusznej – ocena narządów wewnętrznych w przypadku chorób układowych (np. FIP, leptospirozy).

8. Cytologia i histopatologia:

•         Analiza komórek z wymazów, płynów ustrojowych lub biopsji w celu wykrycia zmian zapalnych lub nowotworowych.

9. Testy szybkie (Point-of-Care Tests):

•         Testy diagnostyczne dostępne w gabinetach weterynaryjnych, np. dla FeLV, FIV, parwowirozy, nosówki.

Choroby zakaźne są często poważnym zagrożeniem dla zdrowia zwierząt, a ich szybka diagnostyka i leczenie są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom i rozprzestrzenianiu się patogenów.

Hepatologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i profilaktyką chorób wątroby oraz dróg żółciowych u zwierząt. Wątroba pełni kluczowe funkcje w organizmie, takie jak detoksykacja, produkcja białek, metabolizm tłuszczów i węglowodanów oraz magazynowanie witamin, dlatego jej choroby mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psów i kotów.

Najczęściej spotykane choroby wątroby u psów i kotów:

U psów:

•     Przewlekłe zapalenie wątroby – najczęściej o podłożu idiopatycznym, autoimmunologicznym lub toksycznym.
•     Choroba spichrzeniowa miedzi (hepatopatia miedziowa) – nadmierne odkładanie miedzi w wątrobie, szczególnie u niektórych ras (np. bedlington terrier).
•     Guzy wątroby – np. rak wątrobowokomórkowy, naczyniakomięsak.
•     Zakaźne zapalenie wątroby (choroba Rubartha) – wirusowa choroba psów wywołana przez adenowirusa psów typu 1.
•     Zespolenie wrotno-oboczne (shunt wątrobowy) – wrodzone lub nabyte zaburzenie przepływu krwi przez wątrobę.

U kotów:

•     Lipidoza wątroby – najczęstsza choroba wątroby u kotów, związana z nadmiernym odkładaniem tłuszczu w hepatocytach, często wtórna do anoreksji.
•     Cholangitis/cholangiohepatitis – zapalenie dróg żółciowych i wątroby, często o podłożu bakteryjnym lub immunologicznym.
•     Guzy wątroby – np. gruczolakoraki lub chłoniaki wątrobowe.
•     Toksoplazmoza – pasożytnicza choroba, która może prowadzić do zapalenia wątroby.
•     Zespolenie wrotno-oboczne (shunt wątrobowy) – podobnie jak u psów, może być wrodzone lub nabyte.

Metody diagnostyczne w hepatologii weterynaryjnej:

1. Badania krwi:

•         Biochemia wątroby: oznaczenie enzymów wątrobowych (ALT, AST, ALP, GGT), bilirubiny, albumin, białka całkowitego.
•         Badanie profilu kwasów żółciowych – ocena funkcji wątroby.
•         Oznaczenie amoniaku – szczególnie w przypadku podejrzenia shuntu wątrobowego.

2. Badanie moczu:

•         Ocena obecności bilirubiny, która może wskazywać na zaburzenia wątroby.

3. Badania obrazowe:

•         USG jamy brzusznej – ocena wielkości, struktury i przepływu krwi w wątrobie oraz dróg żółciowych.
•         RTG jamy brzusznej – pomocnicze w ocenie wielkości wątroby.
•         Tomografia komputerowa (CT) – szczególnie przy podejrzeniu shuntu wątrobowego lub guzów.

4. Biopsja wątroby:

•         Pobranie próbki tkanki wątroby do badania histopatologicznego, co pozwala na dokładne rozpoznanie choroby (np. zapalenie, nowotwór, lipidoza).

5. Badania mikrobiologiczne i serologiczne:

•         Wykrywanie zakażeń bakteryjnych, wirusowych (np. adenowirus psów) lub pasożytniczych (np. toksoplazmoza).

6. Testy dynamiczne:

•         Test stymulacji kwasami żółciowymi – ocena zdolności wątroby do metabolizowania kwasów żółciowych.

7. Cytologia aspiracyjna:

•         Pobranie próbki komórek wątroby za pomocą cienkiej igły, pomocne w diagnostyce niektórych nowotworów lub infekcji.

Hepatologia weterynaryjna jest niezwykle ważna, ponieważ wczesne wykrycie i leczenie chorób wątroby może znacząco poprawić rokowanie i jakość życia zwierzęcia

Okulistyka weterynaryjna to dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom oczu oraz struktur z nimi związanych u zwierząt, takich jak powieki, spojówki, rogówka, soczewka, siatkówka, nerw wzrokowy i aparat łzowy. Obejmuje zarówno schorzenia wrodzone, jak i nabyte, które mogą wpływać na widzenie i komfort życia zwierzęcia.

Zakres okulistyki weterynaryjnej:

•     Diagnostyka i leczenie chorób oczu (powiek, spojówek, rogówki, soczewki, siatkówki, nerwu wzrokowego).
•     Terapia chorób aparatu łzowego (np. suchość oka, nadmierne łzawienie).
•     Leczenie urazów i stanów zapalnych oczu.
•     Diagnostyka i terapia chorób wrodzonych (np. entropium, ektropium).
•     Leczenie chorób zakaźnych i autoimmunologicznych wpływających na oczy.
•     Diagnostyka i leczenie nowotworów oczu i powiek.
•     Opieka nad zwierzętami z problemami widzenia.

Najczęściej rozpoznawane schorzenia okulistyczne u psów i kotów:

U psów:

•     Zapalenie spojówek (conjunctivitis) – stan zapalny spojówek, często wywołany alergiami, infekcjami bakteryjnymi lub podrażnieniem.
•     Zespół suchego oka (KCS) – niedobór produkcji łez, prowadzący do suchości i zapalenia rogówki oraz spojówek.
•     Entropium – podwinięcie powieki, powodujące drażnienie rogówki przez rzęsy.
•     Ektropium – wywinięcie powieki, prowadzące do narażenia spojówki na czynniki zewnętrzne.
•     Zaćma (cataract) – zmętnienie soczewki, najczęściej związane z wiekiem, cukrzycą lub dziedziczeniem.
•     Jaskra (glaucoma) – wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, prowadzący do bólu i utraty wzroku.
•     Owrzodzenia rogówki – uszkodzenie powierzchni rogówki, często związane z urazami lub infekcjami.
•     Nowotwory powiek i oczu – np. gruczolaki gruczołów Meiboma, czerniaki.
•     Zapalenie błony naczyniowej oka (uveitis) – stan zapalny wewnętrznych struktur oka, często wtórny do chorób układowych.
•     Dystrofie rogówki – choroby dziedziczne wpływające na strukturę rogówki.

U kotów:

•     Zapalenie spojówek (conjunctivitis) – często związane z infekcjami wirusowymi (np. herpeswirus kotów – FHV-1).
•     Wrzody rogówki – podobnie jak u psów, często związane z urazami lub infekcjami.
•     Herpeswirusowe zapalenie rogówki – przewlekła choroba wywołana przez FHV-1.
•     Jaskra (glaucoma) – podobnie jak u psów, prowadzi do bólu i utraty wzroku.
•     Zaćma (cataract) – rzadsza niż u psów, ale może występować w wyniku cukrzycy lub urazów.
•     Nowotwory oka i powiek – np. rak płaskonabłonkowy (często u kotów z jasną sierścią).
•     Entropium – podobnie jak u psów, podwinięcie powieki drażniące rogówkę.
•     Zapalenie błony naczyniowej oka (uveitis) – często wtórne do chorób zakaźnych, takich jak FIP, FeLV czy toksoplazmoza.
•     Dystrofie rogówki i siatkówki – choroby dziedziczne wpływające na widzenie.

Metody diagnostyczne w okulistyce weterynaryjnej:

1. Badanie kliniczne:

• Ocena oczu i powiek pod kątem obecności obrzęku, zaczerwienienia, wydzieliny, zmian w strukturze oka.
• Badanie reakcji źrenic na światło (odruchy źreniczne).

2. Testy diagnostyczne:

• Test Schirmera – ocena produkcji łez w diagnostyce zespołu suchego oka (KCS).
• Test fluoresceinowy – wykrywanie owrzodzeń rogówki i uszkodzeń nabłonka rogówki.
• Tonometria – pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego w diagnostyce jaskry.
• Badanie kąta przesączania (gonioskopia) – ocena struktur kąta przesączania w jaskrze.

3. Badania obrazowe:

• USG oka – ocena struktur wewnętrznych oka, szczególnie w przypadku zaćmy, nowotworów lub odwarstwienia siatkówki.
• RTG i tomografia komputerowa (CT) – ocena oczodołu i struktur kostnych w przypadku urazów lub nowotworów.

4. Badania mikrobiologiczne:

• Posiewy bakteryjne i grzybicze z wymazów z oka w celu identyfikacji patogenów.

5. Elektroretinografia (ERG):

• Ocena funkcji siatkówki, szczególnie w przypadku podejrzenia degeneracji siatkówki lub ślepoty dziedzicznej.

6. Cytologia i biopsja:

• Analiza komórek z wymazów lub zmian na powiekach i rogówce w celu identyfikacji zakażeń, nowotworów lub stanów zapalnych.

7. Badania genetyczne:

• Diagnostyka chorób dziedzicznych, takich jak dystrofie rogówki czy dziedziczna zaćma.

Okulistyka weterynaryjna wymaga precyzyjnej diagnostyki, ponieważ wiele chorób oczu może prowadzić do trwałej utraty wzroku, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie wykrytych i leczonych.

Toksykologia weterynaryjna to dziedzina zajmująca się badaniem skutków działania substancji toksycznych na organizm zwierząt, diagnozowaniem zatruć oraz ich leczeniem i zapobieganiem. Obejmuje zarówno ostre, jak i przewlekłe zatrucia wywołane przez toksyny pochodzenia naturalnego (np. rośliny, grzyby, jad zwierząt) oraz substancje chemiczne (np. leki, środki owadobójcze, trucizny).

Zakres toksykologii weterynaryjnej:

•     Diagnozowanie i leczenie zatruć u zwierząt domowych, gospodarskich i dzikich.
•     Badanie toksyczności substancji chemicznych i ich wpływu na organizm zwierząt.
•     Profilaktyka zatruć, w tym edukacja właścicieli zwierząt o potencjalnych zagrożeniach.
•     Monitorowanie i analiza przypadków zatruć w środowisku.

Najczęściej stwierdzane zatrucia u psów i kotów:

U psów:

•     Czekolada (teobromina) – toksyczna dla psów, prowadzi do pobudzenia układu nerwowego, wymiotów, drgawek, a w ciężkich przypadkach do śmierci.
•     Glikol etylenowy (płyn do chłodnic) – powoduje ostrą niewydolność nerek.
•     Rodentycydy (trutki na szczury) – zawierają antykoagulanty (powodujące krwawienia) lub brometaline (uszkadzającą układ nerwowy).
•     Ksylitol – sztuczny słodzik, wywołujący hipoglikemię i uszkodzenie wątroby.
•     Leki ludzkie – np. paracetamol, ibuprofen, aspiryna, które mogą powodować uszkodzenie wątroby, nerek lub przewodu pokarmowego.
•     Pestycydy i środki owadobójcze – np. permetryna (toksyczna szczególnie dla kotów).
•     Rośliny toksyczne – np. cis, oleander, difenbachia.
•     Środki czystości i detergenty – np. wybielacze, kwasy, zasady.
•     Alkohol – toksyczny dla układu nerwowego i wątroby.

U kotów:

•     Lilie – nawet niewielka ilość pyłku może prowadzić do ostrej niewydolności nerek.
•     Paracetamol – bardzo toksyczny dla kotów, powoduje uszkodzenie wątroby i hemolizę.
•     Rodentycydy (trutki na szczury) – podobnie jak u psów, wywołują krwawienia lub uszkodzenia układu nerwowego.
•     Pestycydy, szczególnie permetryna – często występująca w preparatach przeciw pchłom dla psów, bardzo toksyczna dla kotów.
•     Glikol etylenowy – podobnie jak u psów, prowadzi do ostrej niewydolności nerek.
•     Cebula i czosnek – powodują hemolizę (rozpad czerwonych krwinek).
•     Rośliny toksyczne – np. filodendron, aloes, poinsecja (gwiazda betlejemska).
•     Środki czystości i detergenty – podobnie jak u psów.

Metody diagnostyczne w toksykologii weterynaryjnej:

1. Wywiad i badanie kliniczne:

•         Szczegółowy wywiad z właścicielem (np. co zwierzę mogło zjeść, jakie objawy zaobserwowano).
•         Ocena objawów klinicznych, takich jak wymioty, biegunka, drgawki, apatia, ślinotok, trudności w oddychaniu.

2. Badania laboratoryjne:

•         Morfologia krwi – wykrywanie anemii, leukocytozy, trombocytopenii.
•         Biochemia krwi – ocena funkcji wątroby, nerek, poziomu glukozy.
•         Oznaczenie elektrolitów – np. potasu, sodu, wapnia.
•         Badanie gazometryczne – ocena równowagi kwasowo-zasadowej (np. w przypadku zatruć glikolem etylenowym).
•         Badanie koagulologiczne – ocena krzepliwości krwi w przypadku zatruć antykoagulantami.

3. Badania toksykologiczne:

•         Analiza treści żołądkowej, wymiocin, kału lub moczu w celu wykrycia toksyn.
•         Testy na obecność konkretnych substancji toksycznych, np. glikolu etylenowego, rodentycydów.

4. Badania obrazowe:

•         RTG i USG jamy brzusznej – pomocne w wykrywaniu ciał obcych lub zmian w narządach wewnętrznych.

5. Testy specjalistyczne:

•         Badanie enzymów wątrobowych i nerkowych – szczególnie w przypadku zatruć paracetamolem, liliami, glikolem etylenowym.
•         Oznaczenie poziomu teobrominy – w przypadku zatrucia czekoladą.

6. Sekcja zwłok (w przypadku śmierci zwierzęcia):

•         Analiza narządów i treści żołądkowej w celu ustalenia przyczyny zatrucia.

Toksykologia weterynaryjna wymaga szybkiej reakcji, ponieważ wiele zatruć może prowadzić do śmierci, jeśli nie zostanie odpowiednio leczonych. W przypadku podejrzenia zatrucia kluczowe jest szybkie zgłoszenie się do weterynarza i, jeśli to możliwe, dostarczenie próbki substancji, która mogła być spożyta przez zwierzę.